Food grade materialen en een voedselveilig productieproces

Voedselveilig produceren lijkt vanzelfsprekend in de voedingsmiddelenindustrie. Maar wat verstaan we precies onder voedselveilig? En wat betekent het wanneer een materiaal food grade is, een veelvoorkomende term in de context van voedselveiligheid? In dit artikel duiden we de verschillende begrippen en leggen we het belang uit van een eenduidige wet- en regelgeving voor materialen en processen binnen de voedselproductie.

Bij ERIKS krijgen we regelmatig het verzoek om ‘voedselveilig’ materiaal aan te leveren. Wanneer we producenten in de voedingsmiddelenindustrie van bewerkt kunststof voorzien dat toegepast wordt in hun productieomgeving en in aanraking komt met voedsel, voldoet het altijd aan de geldende EC1935-2004 normering. Het kan daarmee geduid worden als 'food grade' materiaal. Wat wil zeggen dat het materiaal geschikt is om in direct contact te komen met voedsel. Een groot verschil met het begrip 'food safe', wat betekent dat het food grade materiaal en geproduceerde eindproduct geschikt zijn voor de uiteindelijke consumptie en geen gevaar voor de voedselveiligheid oplevert. Een belangrijk verschil, want je kan als producent in de voedingsmiddelenindustrie namelijk wel voedselveilige materialen inkopen voor jouw productieproces, maar als je het GMP bewerkingsproces (Good Manufacturing Practice) niet volgens de eisen uitvoert, kan het eindproduct alsnog niet voedselveilig zijn.

Ben je als producent actief in de voedingsmiddelenindustrie dan geldt er binnen Europa eigenlijk maar één wetgeving en dat is EC1935/2004. Hierin staan de eisen beschreven waaraan materialen dienen te voldoen wanneer ze in direct contact komen met voedsel. Dus komt bijvoorbeeld door ERIKS geleverd kunststof op enig moment tijdens je productieproces in aanraking met voedsel dan moet deze voldoen aan de EC1935. Zeker voor internationaal opererende bedrijven is uniformiteit in wet- en regelgeving een groot voordeel. De efficiency binnen de (internationale) logistieke keten is door de komst van EC1935 namelijk fors vergroot. En de kans op besmetting of andere risico’s voor de voedselveiligheid zijn flink afgenomen.

Binnen EC1935/2004 zijn ‘subwetgevingen’ ontwikkeld voor verschillende materialen, zoals de EC1935/2004 - 10/2011. Deze wetgeving richt zich speciaal op kunststoffen. De belangrijkste reden dat er binnen EC1935/2004 aandacht voor is, is dat steeds meer kunststoffen in aanraking komen met voedsel. De regelgeving biedt een raamwerk voor alle producenten in de voedingsmiddelenindustrie:

• Algemene bepaling waaraan alle materialen moeten voldoen
• Volledige traceerbaarheid van de materialen
• Eisen aan de herkenbaarheid van materialen
• Aanduidingen, markeringen van producten
• Document of Compliance (DOC) met de juiste migratietesten, die aantonen dat de gebruikte materialen geen verandering in het voedsel veroorzaken

Als leverancier van materiaal dat in de food productie wordt toegepast, wil ERIKS altijd compliant zijn en food grade materiaal leveren. Daarom zijn onze processen ingericht volgens de Good Manufacturing Practice (GMP), ook onderdeel van EC1935/2004. De kwaliteit van een product kan namelijk nooit helemaal vastgesteld worden door alleen de samenstelling te analyseren. Met GMP leg je gedetailleerd vast hoe en onder welke omstandigheden een product wordt gemaakt. Tijdens de productie worden alle grondstoffen, tussenproducten en eindproducten gecontroleerd en wordt het proces nauwkeurig bijgehouden. Daarmee breng je de complete productieketen in kaart, wordt de kwaliteit van het materiaal continu gecontroleerd én geborgd en is het gebruikte materiaal altijd te traceren.

GMP bestaat om de processen van materialen en producten te waarborgen. Deze kwaliteitscontrole verzekert de consument dat een product voldoet aan de gestelde kwaliteitsnormen, juiste markeringen en aan alle wettelijke eisen.

Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) controleert op de naleving van de EC1935/2004 wet- en regelgeving. De handhaving vindt steekproefsgewijs plaats, wat de urgentie voor compliance bij de meeste bedrijven niet enorm verhoogt. Wat vaak wel de ogen van fabrikanten opent is wanneer een recall plaatsvindt met grote gevolgen. Een bekend recent voorbeeld is de terugroepactie van een serie Mars chocholaderepen in 55 landen, waar deeltjes plastic in werden gevonden. Naast de aanzienlijke operationele kosten heeft een dergelijke situatie ook een grote negatieve impact op het imago van een fabrikant.

Wat opvalt is wanneer dit gebeurt er gelijk een opleving is van de focus op voedselveilig materiaal en het opvragen van certificaten. Maar deze opleving ebt ook net zo snel weer weg. Vanuit ERIKS doen we bij onze klanten altijd navraag of ze over bijbehorende certificaten beschikken. Geven ze aan dat ze die hebben, is de vervolgvraag of deze nog wel juist is. Veel fabrikanten zullen zeggen dat ze ‘het materiaal toch van de leverancier hebben gekregen?’. Waarbij ze voorbijgaan aan het feit dat het certificaat hoort bij het geleverde materiaal, maar zelf verantwoordelijk zijn wanneer dit materiaal tijdens het productieproces verandert.

Wat we bij ERIKS vooral zien als het gaat om onvoldoende compliance en het ontbreken van de juiste certificaten, is dat het vrijwel nooit onwil is. Binnen grote fabrikanten zijn er vaak slechts een handvol mensen bezig met voedselveiligheid. En dat terwijl de meeste producenten in de levensmiddelenindustrie moeite hebben om de vraag naar voedsel bij te benen. Sneller produceren, minder downtime en hoge output is essentieel voor deze bedrijven. Er wordt daardoor veel meer van machines verlangd. Het gevolg kan zijn dat er minder onderhoud of korter onderhoud gepleegd wordt door intenser schoon te maken. Extra stoom of extra natronloog kan dan bijvoorbeeld voor problemen zorgen. Meer slijtage en afbraak van materiaal vergroot namelijk het risico dat er niet voedselveilig wordt geproduceerd.